In het coronadebat woedt sinds enige tijd een verhitte strijd tussen de Belgische topviroloog Marc van Ranst en de Nederlandse topanarchist Willem Engel. In het FD kapittelde Van Ranst de Nederlandse media, dat zij Engel veel te veel ruimte geven. Deze klacht kwam niet uit de lucht vallen. Kort ervoor daagde Engel Van Ranst uit voor een debat, waar Van Ranst onvriendelijk maar met realiteitszin voor bedankte: Messi gaat toch ook niet voetballen tegen FC Emmen.
Interpretatie
Fans van Engel opperden dat als Van Ranst vond dat Engel onzin verkocht het voor hem toch een koud kunstje moest zijn om Engel te ontmaskeren. Waarom dan geen debat? Van Ranst moest dus wel bang zijn voor de scherpe analyse van Engel? Mooi voorbeeld van hoe mensen een natuurlijke neiging hebben om feiten zodanig te interpreteren, dat hun wereldbeeld er door wordt bevestigd.
Alerte Van Ranst
Maar de alerte Van Ranst trapte daar natuurlijk niet in. Juist door een debat op basis van gelijkwaardigheid aan te gaan, wordt de indruk gewekt dat Engel evenveel recht van spreken heeft als Van Ranst. Zeker omdat Engel een meester is in het overtuigend veinzen van kennis van zaken. En juist dat verafschuwt Van Ranst, een hoogleraar die praktisch zijn hele leven heeft gewijd aan de virologie. En dat is zijn goed recht. Al bewijst Van Ranst ook dat het bij veel mensen weerstand oproept als je anderen een recht van spreken ontzegt.
Tweets
Op Twitter reageerde ik op de klacht van Van Ranst met de volgende tweet: `Ik ben voor ruimte voor iedereen, ook voor charlatans. Want wie bepaalt wat desinformatie is en wat niet?´ Mijn tweet kreeg 12 likes. Van Ranst reageerde met de tweet: `Hein, iedereen mag zijn mening uiten. Maar sommige meningen komen niet boven de drempel van toogpraat, en die hoeft dan geen breder bereik dan de toog te krijgen.´ Zijn tweet kreeg 121 likes, waaronder die van mij.
Dries Roelvink die in een praatprogramma zijn mening geeft over de coronamaatregelen. Je vraagt je af waarom mensen dat willen zien. Maar dat is niet mijn punt. Mijn punt is dat een individu nooit voor anderen het gewenste bereik van een mening kan bepalen. Je kunt je er beter hard voor maken dat iedereen dat voor zichzelf mag uitmaken. En dus ook de media.
Gelijk speelveld
Met mijn tweet poogde ik het belang van een gelijk speelveld te benadrukken én dat dit belang los staat van de inhoud van de ingenomen standpunten. Met een gelijk speelveld bedoel ik dus dat niemand voor een ander de waarde en het bereik van een mening bepaalt. Als kritiek op de opvattingen van Engel mag worden verkondigd -Van Ranst wordt immers zelf ook niet beperkt- dan mogen deze opvattingen zelf ook worden verkondigd (en kun je dus ook de media niet verwijten dat zij het bereik niet beperken). Omgekeerd geldt hetzelfde: als bepaalde opvattingen mogen worden verkondigd, dan mag kritiek op die opvattingen vanzelfsprekend ook worden verkondigd.
Het heetst van de strijd
In het heetst van de strijd is het bijzonder moeilijk om het belang van een gelijk speelveld te onderkennen. De meeste meningsverschillen hebben een sterke sociaal-emotionele kant, zeker op Twitter. De primaire impuls om de ander de mond te snoeren is dan niet altijd te onderdrukken, hoeveel `onzin´ kan een mens immers verdragen? Klachten over media die een verkeerde mening `een podium geven´, worden door dezelfde impuls opgeroepen. Want stel je toch eens voor dat er mensen zijn, die die inferieure mening gaan overnemen? In deze gedachtegang worden burgers dus beschermd tegen hun eigen mening. Maar dat is toch een gevaarlijke, totalitaire gedachte?
Politieke correctheid
De huidige politieke correctheid hangt als een donkere wolk boven het gelijke speelveld. Voor `duivelse´ kritiek gelden andere regels dan voor de eigen `hemelse´ opvattingen. Degenen die niet politiek correct zijn, zijn asociaal, polariserend, racistisch of lijden aan een fobie: sneue, verwerpelijke figuren dus, deplorables. Meer smaken zijn er niet. Dat gaat veel verder dan een meningsverschil op rationele gronden en getuigt meer van een sociaal-emotioneel oordeel van minachting, afkeer en in het ergste geval: haat.
Onverdraagzaamheid
Met deze geestelijke staat is het ondoenlijk om een gelijk speelveld te bewaken. Natuurlijk is het comfortabel als je aan de goede kant van de streep staat, die je zelf samen met je gelijkgestemden hebt getrokken. Alleen moet je niet raar opkijken, dat de andere kant verontwaardigd tegensputtert over jouw beeld van hun inferioriteit. Het is jouw subjectieve betekenisgeving, niet de hunne. Vertrouwen op je gevoel is misschien niet altijd de beste strategie. Je zou ook kunnen overwegen om te reflecteren op je eigen onverdraagzaamheid.
Objectief
Terug naar mijn tweet aan Van Ranst. Er is geen objectief criterium denkbaar, dat bij voorbaat als verdeelstation kan dienen om een gerechtvaardigd bereik van een mening te bepalen. Iedere poging hiertoe is totalitair. De vraag of de mening van Engel niet te veel bereik heeft is net zo legitiem als de vraag of de mening van een wetenschapper als Van Ranst niet teveel bereik heeft, omdat hij zich dankzij zijn expertise in de positie van politiek opiniemaker heeft kunnen manoeuvreren. De antwoorden op deze vragen zullen per persoon verschillen en dat is maar goed ook.
Vrije samenleving
Het is de charme van een vrije samenleving dat meerdere waarheden naast elkaar mogen bestaan en dat niemand voor een ander bepaalt wat hij/zij moet vinden. Misschien is dit zelfs wel de sleutel tot het succes van de westerse beschaving. Als je het zo bekijkt dan zijn de ongemakken toch makkelijk door de vingers te zien? Is dan een gelijk speelveld niet de baby, die je met het badwater van onzin, leugens en desinformatie dreigt weg te spoelen? Beter van niet.
Add comment